BARIŞIN YOLU ZENGEZUR’DAN MI GEÇTİ?

8 Ağustos 2025’te hem Türk tarihi hem de dünya tarihi adına çok önemli bir gelişme yaşandı.

ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı Beyaz Saray’da ağırlayarak, yapılan anlaşma ile iki ülke arasındaki savaşın sona erdiğini ilan etti.

Hem anlaşma metnine hem de genel tavra bakıldığı zaman iki taraf için henüz kesin bir barış sağlandığını söyleyemeyiz.

Bu anlaşmanın bir devamı ve görüşme süreci olacağı ve anlaşmada yer alan maddelerin tekrar konuşulacağı kesin… Yani bu anlaşmaya bir barış anlaşmasının ön hazırlığı gibi bakmakta fayda var diye düşünüyorum.

Fakat kesin olan bir şey var ki, bu anlaşmanın asıl kazananı ABD oldu.

Ara bulucu olarak masada oturan Trump, Türk dünyası adına stratejik öneme sahip Zengezur Koridoru’nu 99 yıllığına ABD hükmüne aldı. Koridorun ismi artık ‘Trump Yolu’ olacak!

Koridorla ilgili özellikle sosyal medyada Azerbaycan’a yoğun bir tepki de oluştu. Fakat unutulan bir şey var, bu koridorun geçtiği topraklar yani 43 kilometrelik bu bölge Azerbaycan’ın değil Ermenistan’ın arazisi…

Evet bir dönem Azerbaycan toprağıydı fakat maalesef 1920’li yılların başında bu bölge Ruslar tarafından Ermenistan’a verildi. Dolayısıyla Aliyev’in bölge ile ilgili kararda söz hakkı da olamadı.

Tabi Zengezur ile ilgili en çok konuşulan da Rusya oldu. Bakıldığı zaman Rusya beş yıl boyunca yani Karabağ Savaşı’ndan bu yana Zengezur ile ilgili hiçbir şey yapmadı.

Koridorun yapım çalışmaları hep askıda bekledi. Biliyorsunuz Karabağ Savaşı’nı bitiren anlaşma maddelerinde Zengezur’u Rusya’nın kontrol edeceği yazılıydı. 

Ancak Rusya her zaman Türk Dünyası’nı tabir-i caizse kendi arka bahçesi gibi gördüğü için Zengezur Koridoru’nu umursamadı.

Bunun neticesinde de Rusya bölgede hükmünü yitirdi. Şu an ondan tamamen bağımsız bir anlaşma ile elinden koridor alındı.

Verilen karar iyidir kötüdür orası tartışılır elbette ama bugün geldiğimiz noktada bu kararla ilk defa Ermenistan ve Azerbaycan, ‘Artık biz de Rusya’sız bir şeyler yapıyoruz’u gösterdi. Rusya bölgede bugüne kadar hiçbir zaman oyunun dışına atılmamıştı.

Bu her ne kadar basit bir durum gibi gözükse de tarihi seyre baktığımızda ne denli ciddi bir adım atıldığı ortada…

Şimdi yazıyı okuyanlar, ‘Bir uçta Rusya varsa diğeri Amerika sanki çok mu farklı’ diyebilirler. Evet, haklılar da… Bu durum hem iki ülke adına hem Türkiye de dahil Türk devletleri adına yüzde yüz bir mutluluk sağlamayacak ama Rus hegemonyasını yıkmak üzere atılan bu adımda neresinden bakarsanız bakın stratejik bir adım…

Diğer taraftan anlaşma maddelerini gözden geçirdiğimizde hem iki ülke arasında savaş olmayacağı hem de tarihi düzende süregelen kısas faaliyetlerine de girişilmeyeceği belirtiliyor.

Bu durum tarihe kara leke olarak geçen cinayetler ve soykırımların üzerini örter mi ilerleyen süreçte göreceğiz?

Bunun yanında son olarak tarihçiler olarak dikkatimizi çeken bir diğer detay ise ABD ve Azerbaycan’ın tarihte ilk defa bir anlaşmada bir arada bulunmuş olması. Buradan sonra eminim ki Amerikan yatırımcıları Azerbaycan’ı ziyaret edecektir.

İlerleyen süreçte neler olacağını merakla takip edeceğiz, ne diyelim umarım bir gün Türklerin kaderini sadece Türklerin belirleyebildiği günleri de görürüz. 

*Bu yazı Konya Sürmanşet Gazetesi'nde yayınlanmıştır.